„DZIECKO W SIECI: ZAGROŻENIA WIRTUALNEJ PRZESTRZENI - ZASADY BEZPIECZNEGO KORZYSTANIA Z KOMPUTERÓW I INTERNETU”
Dziecko jest człowiekiem podlegającym najszybszemu rozwojowi. Jego osobowość i postawy kształtują się pod wpływem czynników wewnętrznych (genetyczne uwarunkowania, aktywność własna jednostki), jak i zewnętrznych. Przykład tych ostatnich stanowią środki masowego przekazu, gdyż istnieją konkretne osoby, czy zespoły osób będących nadawcami przekazów, ale jednocześnie zachodzi bezpośredni kontakt między nadawcą a odbiorcą.
Na przestrzeni ostatnich lat możemy zaobserwować, że coraz młodsze dzieci korzystają z takich dobrodziejstw cywilizacji, jak Internet. Dziś już nie dziwi nas widok 3 czy 4–letniego dziecka z tabletem czy smartfonem w ręku. Nie jesteśmy w stanie całkowicie zabronić dziecku korzystania z Internetu, musimy być jednak bardzo ostrożni, bo zagrożeń w sieci jest wiele. Najczęściej dotyczą one trochę starszych dzieci i młodzieży, ale już rodzice przedszkolaka powinni wykazać się czujnością, ponieważ w tym zakresie bardzo ważną rolę odgrywa profilaktyka.
Internet sam w sobie nie jest ani dobry ani zły. Jest narzędziem pomocniczym, tak jak np. samochód, który ułatwia nam komunikację. Jednak z jego używaniem wiąże się pewne ryzyko. Dotyczy to głównie osób o niewyrobionym jeszcze światopoglądzie, a więc dzieci i młodzieży kształtującej swój obraz świata w oparciu o zdobywaną ciągle wiedzę, również za pośrednictwem Internetu.
BEZPIECZNY INTERNET
Warto, aby rodzic już na samym początku jasno ustalił z dzieckiem limit czasu spędzanego przed ekranem. Musi być on dopasowany do etapu rozwoju dziecka. Zaleca się, aby przygodę z technologiami rozpoczynać nie wcześniej niż od 2. roku życia i od tej pory towarzyszyć dziecku w wykonywaniu kolejnych kroków w wirtualnym świecie. Dzieci w wieku przedszkolnym z kolei na zabawie z urządzeniami elektronicznymi powinny spędzać nie więcej niż 30 minut dziennie. Istotne jest także, aby rodzice sprawdzali, czy dziecko przestrzega tych ustaleń – tylko wtedy dzieci będą czuły, że ta zasada jest ważna i trzeba się do niej zastosować. Należy także wspólnie z dzieckiem wybierać bajki, filmy i strony, z których może korzystać. A na urządzeniach udostępnionych najmłodszym zainstalować narzędzia kontroli rodzicielskiej, które ochronią je przed zagrażającymi treściami.
Pokaż dziecku, że może liczyć na ciebie w każdej sytuacji. Może się bowiem zdarzyć, że sam nie zauważysz, iż twoja pociecha boryka się z jakimś problemem. Zachęcając dziecko do otwartości i okazując troskę, zwiększysz szanse na to, że samo opowie ci o kłopotliwej sytuacji, jeśli napotka na taką w Internecie.
Główne zagrożenia jakie możemy napotkać korzystając z Internetu:
1. Nieodpowiednie treści – jak uchronić przed nimi malucha?
Metodą ograniczenia kontaktu dzieci z nielegalnymi treściami w Internecie może być oprogramowanie filtrujące. Warto jednak pamiętać, że filtrowanie tego typu powinno być uruchomione na wszystkich urządzeniach z których korzysta dziecko, również mobilnych. Filtrowanie treści internetowych odbywa się zazwyczaj w oparciu o „białą” lub „czarną listę” stron internetowych (odpowiednio: stron bezpiecznych, po których dziecko bezpiecznie może się poruszać lub stron wykluczonych, na które dziecko nie powinno wchodzić) lub słów kluczowych obecnych w treści strony. W przypadku kiedy nasze dziecko lub my natrafimy w sieci na treści szkodliwe lub nielegalne (materiały przedstawiające seksualne wykorzystanie dzieci, pornografia związana z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem, rasizm i ksenofobia), powinniśmy poinformować o tym zespół Dyżurnet.pl (www.dyzurnet.pl) – punkt kontaktowy zajmujący się przyjmowaniem zgłoszeń dotyczących treści nielegalnych, ich analizą i współpracą w tym zakresie z policją. Zgłoszenie możemy złożyć anonimowo, podanie swojego adresu e-mail umożliwi nam śledzenie jego losów.
2. Cyberprzemoc - co to takiego?
Cyberprzemoc, czyli agresja elektroniczna to inaczej przemoc z użyciem mediów elektronicznych – przede wszystkim Internetu i telefonów komórkowych.
Podstawowe formy zjawiska to:
– przemoc werbalna w sieci – wulgarne wyzywanie, poniżanie, ośmieszanie, straszenie, nękanie, szantaż,
– rejestrowanie filmów i zdjęć wbrew woli danej osoby,
– publikowanie lub rozsyłanie ośmieszających, kompromitujących informacji, zdjęć, filmów z użyciem Sieci,
– podszywanie się w Sieci pod kogoś wbrew jego woli
3. Niebezpieczne spotkania w sieci
Zjawisko uwodzenia dzieci przez osoby dorosłe za pomocą Internetu to tzw. grooming. W trakcie tego procesu dziecko poddawane jest psychomanipulacji – kontakt zaczyna się najczęściej od rozmów na neutralne tematy, dziecko jest „oswajane”, sprawca przedstawia się jako jedyny przyjaciel dziecka, jedyna osoba, która je rozumie. Jednocześnie, by ukryć tę relację przed bliskimi dziecka, skłania je do zachowania „wspólnej tajemnicy”. Ostatecznie – próbuje skłonić je do spotkania czy zrobienia i przesłania intymnych zdjęć. Kontakty z nieznajomymi mogą być szczególnie groźne, jeżeli prowadzą do spotkania w rzeczywistości. Anonimowość Internetu i łatwość tworzenia fałszywych profili w portalach społecznościowych powoduje, że wśród znajomych naszego dziecka, szczególnie tych poznanych w Internecie, może znaleźć się osoba o złych intencjach
4. Czy Twoje dziecko jest uzależnione od Internetu?
Różnorodność aktywności, których podejmowanie w Internecie jest atrakcyjne, sprawia, że młodzi ludzie poświęcają mu coraz więcej czasu. Spędzanie w ten sposób wielu godzin dziennie zaburza ich rozwój, zwłaszcza w aspekcie kontaktów społecznych i może prowadzić do uzależnienia od Internetu, czyli tzw. siecioholizmu. Wydawać by się mogło, że o uzależnieniu można mówić dopiero w starszym wieku, tym czasem może zacząć się ono już we wczesnym dzieciństwie. Zazwyczaj zaczyna się od uzależnienia od gier. Często zapracowani rodzice są wręcz zadowoleni, że dziecko ma jakąś rozrywkę i nie popada w „złe” towarzystwo. Jednak dziecko izoluje się od rówieśników, traci kontakt z rzeczywistością i zamyka się w swoim pokoju z komputerem, czego rodzice początkowo nie dostrzegają i nie traktują w kategoriach problemu. Na rynku dostępnych jest bardzo dużo różnego rodzaju gier. Młody gracz wchodzi w nowy, pełen przygód świat. Większość gier jest konstruowana w o parciu o scenariusze pełne przemocy. Normą staje się to co złe, a silna kumulacja agresji, przemocy i niemoralności prowadzi do zagubienia wszelkich wartości.
Skutki uzależnienia od Internety
– fizyczny (ból i zmęczenie oczu, wady postawy, nadwyrężenie mięśni karku i nadgarstka, bóle głowy);
– psychologiczny (zaburzenia koncentracji uwagi, skłonność do fantazjowania i kłamania, wyższy poziom agresji, częsty niepokój i stany lękowe, spadek nastroju, a nawet depresja w sytuacji niemożności korzystania z komputera, zmiana języka – zubożenie, techniczny slang, używanie skrótów);
– moralny (łatwy dostęp do pornografii, informacji o sektach, przemoc słowna, erotyka, zatracenie granicy między dobrem a złem);
– społeczny (zanik więzi emocjonalnych, zaniedbywanie obowiązków szkolnych i domowych, rezygnacja z ruchu i aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu, utrata dotychczasowych zainteresowań);
– intelektualny (utrata zainteresowania nauką przez dzieci, niezdolność do racjonalnej selekcji danych, z jakimi człowiek spotyka się w sieci – tzw. szok informacyjny, spadek koncentracji uwagi, zaburzenia pamięci).
Rady dla rodziców
– ustal z dzieckiem zasady bezpiecznego korzystania z sieci dostosowane do jego wieku, takie jak maksymalny czas spędzany w sieci, serwisy i strony internetowe, które może odwiedzać, sposoby reagowania na niebezpieczne sytuacje,
– upewnij się, że twoje dziecko korzysta z gier adekwatnych do jego wieku,
– bądź obok swojego dziecka, kiedy surfuje po Internecie,
– zabezpiecz komputer,
– bądź świadom zagrożeń,
– naucz dziecko zasady ograniczonego zaufania do osób i treści, na które napotyka w sieci,
– naucz dziecko chronić swoją prywatność,
– nie narażaj dziecka, publikując jego zdjęcia w sieci,
– pamiętaj, że Internet ma też dobre strony.
Wpływ mediów na wychowanie i kształcenie małych dzieci jest społecznym faktem i nie może być przez nikogo ignorowany. Internet, telewizja, gry komputerowe są obecne w wychowaniu dzieci. Niewłaściwe z nich korzystanie może być źródłem wielu problemów, dlatego należy odpowiedzialnie podchodzić do ich użytkowania. Powinno to należeć do obowiązku dorosłych, którzy czasem zapominają, ze dzieci nie są jeszcze na tyle dojrzałe , aby same kontrolowały czas i treści, jakich sobie dostarczają.
PAMIĘTAJMY!
Spróbujmy chociaż jeden dzień w domu spędzić bez komputera, Internetu, telewizji.
Dzień bez spaceru, rozmowy, bez rodzinnego obiadu, bez wspólnej zabawy, bez przeczytanej książki na dobranoc, bez całusa, bez wypowiedzenia kilku miłych słów, to dzień bezpowrotnie stracony…
Opracowała: Monika Płonka
Literatura:
Andrzejewska A. Gry komputerowe i sieciowe: Nasze dziecko w wielkiej SIECI, Warszawa 2009, Fundacja Pedagogium.
Braun – Gałkowska M. Dziecko w świecie mediów, 2003 a, „Edukacja i dialog”.
Tuszyńska – Bogucka W. Media – przyjaciel czy wróg dziecka?, Poznań 2006, Wyd. eMPi.